Наваградак – Валеўка – воз. Свіцязь – Шчорсы – Любча – воз. Літоўка
Экскурсія-анімацыя «Сцежкамі Адама Міцкевіча» гэта цудоўная магчымасць прайсці сцежкамі вядомага паэта па Наваградчыне, а менавіта:
– наведаць дом-музей Адама Міцкевіча і пагрузіцца ў атмасферу жыцця і побыту беларускай шляхты канца 18 стагоддзя;
– паслухаць вершы і музыку эпохі Міцкевіча;
– убачыць старадаўні Навагрудак і пазнаёміцца з разнастайнымі помнікамі Навагрудчыны, якія знайшлі адлюстраванне ў паэзіі Міцкевіча (Любча, Шчорсы, воз. Літоўка);
– атрымаць у падарунак «туфліках Свіцязянка» – традыцыйны сувенір, зроблены лепшымі майстрамі Навагрудскай зямлі, а пры жаданні і паўдзельнічаць у майстар-класе па яго вырабе;
– паўдзельнічаць у пікніку на воз. Свіцязь – адным з найбольш рамантычных месцаў Беларусі.
На працягу ўсёй экскурсіі Вас будуць суправаджаць вопытныя атэставаныя экскурсаводы.
Маршрут (120 км.): Навагрудак – воз. Свіцязь – Шчорсы – Любча – воз. літоўка
У базавую кошт уваходзіць:
– экскурсійнае суправаджэнне на ўсім маршруце;
– уваходныя квіткі ў Дом-музей Адама Міцкевіча і ў Народны гісторыка-краязнаўчы музей Любчанскага краю;
– Літаратурна-музычная кампазіцыя Навагрудскай школы мастацтваў;
– сувенір на памяць.
За дадатковую плату:
– арганізацыя майстар-класа Цэнтра рамёстваў;
– арганізацыя пікніка на воз. Свіцязь;
– абед.
Валеўка
Вёска Валеўка знаходзіцца па дарозе на возера Свіцязь. Гэта адзін з буйных сельскіх населеных пунктаў раёна. У яе ваколіцах выяўлена стаянка эпохі мезаліту. У сярэдняй школе ёсць цікавы краязнаўчы музей, дзе сабраны шэраг рэдкіх дакументаў і дзе можна даведацца пра гісторыю краю і яго людзях. У вёсцы дзейнічае праваслаўная Петрапаўлаўская царква (да 1830г. – касцёл). У храме знаходзіцца некалькі старажытных абразоў, а двух’ярусны драўляны іканастас аздоблены разьбой з пазалотай.
Каля Валеўка размешчана гара Радагошч. Старажытнае гарадзішча, якое адносіцца да перыяду ранняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі, узвышаецца на 20 м. Над рэчкай Нёвдой. Да 1939г. недалёка знаходзілася сядзіба Чомбров – радзіма маці Адама Міцкевіча. Захавалася капліца апошніх уладальнікаў Карповічаў.
Возера Свіцязь
Возера Свіцязь размешчана ў 22 км на поўдзень ад Навагрудка. Яно акружана старажытным густым лесам і з’яўляецца унікальным кутком Беларусі.
“Гушчар лесе Пахне чабор i мёдам,
Жывіцы настоем смалістым.
Там возера Свщязь, як шыбіна лёду,
Ляжыць Паміж дрэвау цяністых “.
Так пісаў Адам Міцкевіч. Вокрут возера размешчаны Свитязанский ландшафтны заказнік. Навукоўцы налічваюць каля возера каля трыццаці розных тыпаў лесу.
Само возера адрозніваецца чысцінёй – бачныя драбнюткія камяні на дне. Тут сустракаюцца рэдкія расліны. Tetradinium jawaicum расце толькі на яве і ў Інданэзіі, прибрежник азёрны (Litorellf lacustris) і полушник азёрны (Izoetes lacustris) сустракаецца ў азёрах Польшчы. Але галоўнае з раслін – лабелія водная (Lobelia dortmani). Белыя кветкі над паверхняй вады бачыў яшчэ Адам Міцкевіч, які апеў іх у баладзе “Свіцязь”. І як ня паверыць легендзе аб яго ўзнікненні, расказанай у паэтычна форме Адамам Міцкевічам? Калісьці Свіцязь была магутным і прыгожым горадам, якія належалі князю Туганаў. Аднойчы прыскакаў ганец ад Міндоўга і заклікаў на дапамогу абложанага Навагрудку. З’ехала дружына, пакінуўшы адных жанчын, дзяцей і старых. А ноччу сюды наляцелі варожыя войскі. Абложаныя жыхары Свіцязі разумелі, што брама горада хутка паваляцца. Яны падпалілі дома, аддаючы перавагу смерці перад палонам. І раптам адчулі што зямля сыходзіць з-пад ног. На месцы горада з’явілася возера, а жыхары ператварыліся ў кветкі. Калі ворагі дакраналіся да іх, то тут жа паміралі. Так жыхары Свіцязі аддалі перавагу смерць няволі.
Прыгажосць возера круглы год прыцягвае новогрудчан і турыстаў, якім ёсць дзе і спыніцца – у маляўнічай мясцовасці пабудаваны пансіянат і шматлікія катэджы.
Шчорса
Шчорсы вядомыя як былое валоданне Храптовічаў. Тут падканцлер ВКЛ граф Яхіма Літавора Храптовіч ў 1770-1776 гг. пабудаваў сабе па праекце італьянскіх дойлідаў Дж.Сакко і К.Спампани каменны палац, які стаў цэнтрам цэлага сядзібна-паркавага ансамбля. Пазней быў прыбудаваны флігель. Вакол палацавага комплексу раскінуўся пейзажны парк плошчай ок. 40 га з сістэмай штучных азёр. У сядзібе размяшчалася найбагацейшая бібліятэка, якая налічвала ў сярэдзіне Х_Хв. ок. 20 тысяч кніг на розных мовах, старажытныя рукапісы, геаграфічныя карты. Архіў. Тут у свой час працавалі вядомыя навукоўцы і пісьменнікі: И.Лелевель, І. Даніловіч, М.Почобут-Адляницкий, А.Міцкевіч, Я.Чачота, В.Сырокомля.
У 1914г. частка бібліятэкі спадкаемцамі И.Хрептовича была перададзеная Кіеўскаму універсітэту, многае згарэла ў Першую сусветную вайну. У гэтай вайне былі сур’ёзна разбураны цэнтральны і ўсходні карпусы палаца і да цяперашняга часу ад іх засталіся толькі падмуркі. Будынак бібліятэкі захавалася. У канцы ХХв. пры ўездзе ў сядзібу былі пабудаваныя прамысловыя прадпрыемствы і гаспадарчыя будынкі. У Шчорсах дзейнічае праваслаўная Дзмітрыеўская царкву.
Любча
Любчанскі замак – адзін з апошніх помнікаў традыцыйнага замкавага будаўніцтва ў Беларусі. Яго будаўніцтва пачалося ў 1581 г., а скончана ў пачатку XVII ст. Сцены замка ўзведзены на высокім беразе Нёмана. З трох бакоў абкружаў роў шырынёй да 30 м, а глыбінёй да 7-10 м. Масіўныя трох’ярусныя вежы падобныя на вежы Мірскага замка. На замчышчы знаходзіўся драўляны, а пазней каменны палац.
З 1574г. Любча належала Яну Кішкі – прыхільніку пратэстантызму, які заснаваў тут пратэстанцкі сабор. Пасля смерці Я.Кишки валодання перайшлі да Радзівілаў. Сабор стаў кальвінісцкім, пры ім у першай палове ХVII стагоддзя дзейнічала найбуйнейшая ў Беларусі друкарня, у якой выйшла каля 100 выданняў. У гэтых выданнях выкарыстоўваліся новыя формы афармлення, у тым ліку гравюра на медзі.
Зараз Любча – гарадскі пасёлак, хоць некалькі дзесяцігоддзяў з 1939 г. быў цэнтрам Любчанскага раёна. Тут маецца паліклініка, участковая бальніца, кінатэатр, прамысловыя прадпрыемствы. Побач працякае рака Нёман.
У сярэдняй школе можна наведаць цікавы музей – Народны гісторыка-краязнаўчы музей Любчанскага краю.
ВОЗЕРА ЛІТОЎКА
За некалькі кіламетраў ад Навагрудка знаходзіцца невялікае возера, пра які ведаюць ва ўсім свеце дзякуючы паэме Адама Міцкевіча “Гражына”. У вобразе Гражыны злучыліся і жаночая прыгажосць, і мужнасць патрыёткі. Сюжэтам паэмы стала мясцовая легенда. Навагрудскі князь Літавора ў сілу абставінаў схіляўся да ганебнага саюзу з ворагамі Наваградка – тэўтонскімі рыцарамі. Ён адхіляе ўгаворванні аднаго Рымвида, не згаджацца на ганебны свет, і той звяртаецца да жонкі Літавора княгіні Гражыне. На жаль, князь не прыслухоўваецца і пераконваць жонкі. Тады ўпотай ад яго Гражына, у шлеме і таму непазнавальная, выводзіць войска да возера насустрач тэўтонцаў. У баі яна была смяротна параненая і загінула. У гэты час адкінуць сумневы князь кідаецца ў бітву на дапамогу невядомаму рыцара. Новогрудчане перамагаюць. Але якое ж было здзіўленне і гора Літавора, калі, адкрыўшы забрала рыцара, ён убачыў сваю жонку … У гонар подзвігу Гражыны і назвалі возера “Літоўка”.
Нікога ў Наваградку не адшукаецца цяпер,
Хто б песні табе не праспяваў пра Гражыне.
Паўтараюць яе дудары па-старому,
А даліна клічацца – далінай Літвінкі.
Арганізатар – КУП «Навагрудак-Тур»
Адрас: г.Навагрудак, плошча Леніна, 4
Тэл. / Факс: (801597) 2-22-57
Е-mail: navagrudaktour@open.by
Час працы: 9.00 – 18.00